Phân tích hình tượng Sóng trong bài thơ cùng tên của Xuân Quỳnh | Aiti-aptech.edu.vn

Văn học

Phân tích hình tượng Sóng trong bài thơ cùng tên của Xuân Quỳnh

Phân tích hình tượng Sóng trong bài thơ cùng tên của Xuân Quỳnh – Bài làm 1

Xuân Quỳnh là con gái làng lụa La Khê, Hà Đông, đẹp người đẹp nết. Mê thơ, tự học, tự đọc và âm thầm viết, chị đã trở thành một nhà thơ chuyên nghiệp, nghĩa là sống được bằng thơ. Xuân Quỳnh có một sự nghiệp sáng tác đồ sộ nhất so với những nhà thơ nữ Việt Nam hiện đại. Trong ba mươi năm sáng tác, chị đã có tới mười bảy tác phẩm được xuất bản, trong đó có mười ba tập thơ (bốn tập in chung). Thơ Xuân Quỳnh từ lâu đã đi vào đời sống và được chép khá nhiều trong sổ tay văn học, nhất là của các nữ sinh. Những bài Thuyền và biển, Thơ tình cuối mùa thu được phổ nhạc càng trở nên quen thuộc với công chúng. Trong những bài thơ viết về tình yêu, Sóng là bài thơ tình hay nhất, hội tụ những nét tiêu biểu phong cách nghệ thuật của Xuân Quỳnh. Trong bài thơ này, nhà thơ không định nghĩa và diễn giải về tình yêu một cách giản đơn mà mượn hình tượng sóng thay cho lời giãi bày thiết tha, chân thực về khát vọng tình yêu của tuổi trẻ.

Xuân Quỳnh đã nối tiếp truyền thống trong văn học là lấy sóng để hình dung tình yêu. Sóng nước so sánh với sóng tình : Sóng tình dường đã xiêu xiêu,… Lạ cho cái sóng khuynh thành… (Nguyễn Du), Dâng cả tình yêu lên sóng mắt (Xuân Diệu)… Người xưa đã có câu : Sắc bất ba đào dị nịch nhân (Sắc không có sóng, dìm người như chơi). Ý thơ tuy cũ nhưng vào thơ Xuân Quỳnh thì nó lại có vẻ đẹp lấp lánh khác lạ, bởi cách thể hiện độc đáo và tinh tế. Cảm xúc chân thực, nồng nàn, say đắm đã đem lại vẻ đẹp mới mẻ cho hình tượng tưởng chừng như đã cũ kĩ, sáo mòn.

Bài thơ Sóng thể hiện sinh động nỗi băn khoăn day dứt trong quá trình tự nhận thức về tình yêu cùng nỗi nhớ da diết, sâu lắng và khao khát vươn tới tình yêu trọn vẹn, thủy chung. Cao hơn nữa là khát vọng mãnh liệt về hạnh phúc vĩnh hằng. Mượn hình tượng sóng, Xuân Quỳnh thể hiện tâm trạng đang bùng cháy ngọn lửa yêu thương và khẳng định tình yêu mãnh liệt sẽ vượt qua mọi trở ngại để đi đến bến bờ hạnh phúc.

Cái hay của bài thơ Sóng trước hết là ở âm điệu nhịp nhàng, linh hoạt giống như những con sóng dào dạt triền miên, nhấp nhô vô hạn trên đại dương bao la. Âm điệu bài thơ thể hiện cảm xúc của nhà thơ và đã tạo ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc.

Âm điệu bài thơ Sóng được tạo nên bởi hai yếu tố chính. Thứ nhất là thể thơ. Thể thơ năm chữ có khả năng gợi tả sự nhịp nhàng của sóng. Xuân Quỳnh đã tỏ ra rất linh hoạt, phóng túng khi ngắt nhịp, phối âm bằng – trắc để miêu tả nhịp sóng khi dịu êm, khoan thai, khi dữ dội, dạt dào,… Thứ hai là phương thức tổ chức ngôn từ, hình ảnh. Tác giả mượn hình ảnh sóng để diễn đạt những lớp sóng cảm xúc nhiều cung bậc, cho nên âm điệu bài thơ là sự hòa trộn thanh âm, nhịp điệu của sóng với những trăn trở, khát khao, nhớ thương, hờn giận đan xen, tiếp nối trong lòng người con gái đang yêu. Qua âm điệu chung của bài thơ, người đọc liên tưởng đến hình ảnh những lớp sóng ngoài đại dương vô tận.

Kết cấu bài thơ dựa trên cơ sở là sự hòa hợp nhuần nhị giữa hai hình tượng trữ tình : sóng và em. Sóng nước xôn xao dạt dào gợi liên tưởng đến sóng lòng của người con gái đang khao khát tình yêu đôi lứa. Khi yêu, người ta thường vượt ra khỏi cái tôi nhỏ bé của mình để bước vào một thế giới mới lạ, rộng lớn hơn. Cô gái đang yêu đứng trước tình yêu như đứng trước biển cả bao la. Cố tìm thấy sự đồng điệu giữa mình và sóng, cố phân thân, hóa thân vào sóng. Sóng giống như em, luôn luôn thao thức, luôn luôn xao động, tự biểu hiện mình để hiểu mình hơn.

Ở mỗi khổ thơ, sóng hiện lên với một diện mạo, một ý nghĩa riêng, cả bài thợ đem lại ấn tượng tổng hợp về hình tượng sóng luôn luôn biến đổi, có tính cách phức tạp nhiều khi đến khó hiểu nhưng lại thống nhất ỏ bề sâu của quy luật tự nhiên : biển sinh ra sóng, sóng là nỗi khát khao của bờ, sóng ngàn năm ru vỗ bến bờ, để mãi mãi ngàn năm sau những con sóng đại dương vẫn cất cao tời ca ngợi tình yêu bất diệt. Qua mỗi khám phá về sóng, người con gái đang yêu lại tìm thấy mình trong đó.

Mở đầu bài thơ là trạng thái tâm lí đặc biệt của người thiếu nữ đang khao khát tình yêu:

Dữ dội và dịu êm 
Ồn ào và lặng lẽ 
Sóng không hiểu nổi mình 
Sóng tìm ra tận bể.

Sóng ở đây là ẩn dụ chỉ con người, sóng là ẩn dụ chỉ tâm trạng đang yêu của người con gái. Những thái cực đối lập của sóng : Dữ dội / dịu êm, ồn ào / lặng lẽ có gì tương đồng với những thái cực trong tình yêu như yêu thương / hờn giận, thắm thiết / hững hờ… chăng ? Sóng không hiểu nổi mình, Sóng tìm ra tận bể, ra tận nơi mênh mông rộng, vô cùng sâu, nơi trời nước bao la khi có gió nam êm nhẹ, khi có bão tố dữ dội. Sóng / bể là sự tương phản về không gian giữa một nơi bé nhỏ, chật hẹp với một nơi vô cùng, vô tận. Ra tận biển, sóng mới có thể hiểu hết mình và hiểu thế nào là bản chất của tình yêu.

Xuân Quỳnh đã bộc bạch một cách hồn nhiên, trong sáng những suy nghĩ của mình về tình yêu. Tình yêu cũng giống như sóng biển, như gió trời vậy, cũng có những đặc điểm đối nghịch đến kì lạ, làm sao mà hiểu cho hết được?! Tình yêu tự nhiên nhưng cũng chất chứa nhiều điều bất ngờ, khó hiểu như sóng nước đại dương. Xuân Diệu đã từng băn khoăn, bối rối: Làm sao cắt nghĩa được tình yêu ? Tuy thế nhưng chưa bao giờ loài người thoát khỏi sự cám dỗ đầy ma lực của tình yêu.

Ở đoạn thơ này, sóng nước đã chuyển nghĩa sang sóng tình. Sóng nước, sóng tình đan quyện, bổ sung ý nghĩa cho nhau. Thế là dù đã ra tận bể mà sóng vẫn chưa hiểu nổi mình. Em cũng đã hòa nhập vào biển lớn của tình yêu anh mà nào em đã hiểu em. Em yêu anh từ đâu ? Khi nào ? Từ cái gì ? Ánh mắt, nụ cười hay giọng nói ? Em cũng không biết nữa. Mà biết để làm gì ? Truy nguyên cho chính xác để làm gì, bởi anh và em chỉ cần hiểu rằng ta yêu nhau.

Tự nhiên như hơi thở, cần thiết như cơm ăn áo mặc hằng ngày nhưng tình yêu là gì thì không ai giải thích nổi. Sóng không hiểu khởi thủy, cũng như tình yêu không hiểu khởi nguồn. Sức quyến rũ ghê gớm của nó có lẽ ở chỗ đó chăng? Điều thiêng liêng nhất, tuyệt diệu nhất trong tình yêu là sự đồng cảm, hòa hợp sâu xa giữa hai tâm hồn, hai nửa cuộc đời tự nguyện gắn bó với nhau để tạo thành một chỉnh thể trọn vẹn, vĩnh viễn. Chính vì thế mà Xuân Quỳnh đã dùng hình tượng sóng để giãi bày chân thực khát vọng tình yêu mãnh liệt của mình.

Khát vọng tình yêu của người con gái đã vượt lên những băn khoăn và cách trở:

Ôi con sóng ngày xưa 
Và ngày sau vẫn thế 
Nỗi khát vọng tình yêu 
Bồi hồi trong ngực trẻ.

Tinh yêu giống như những con sóng có từ ngàn xưa, nhưng khi Xuân Quỳnh viết: Nỗi khát vọng tình yêu, Bổi hồi trong ngực trẻ nghĩa là nhà thơ đã nêu được nét đặc trưng nhất của tình yêu. Khát vọng tình yêu khác hẳn ước vọng tình yêu. Ước vọng chỉ mới là ao ước và hi vọng, còn khát vọng thì đã là sự đam mê cháy bỏng, mãnh liệt vô cùng!

Trước muôn trùng sóng bể 
Em nghĩ về anh, em 
Em nghĩ về biển lớn 
Từ nơi nào sóng lên ?

Đây có thể xem là thời điểm “then chốt” trên hành trình nhận thức của người con gái đang yêu. Nếu sóng đã tìm ra tận bể để tự hiểu mình thì em cũng tìm đến tình yêu anh để hiểu sâu hơn về con người đích thực của em. Trước không gian bao la là biển cả, làm sao em không trăn trở với những câu hỏi từ ngàn xưa vốn là những băn khoăn, triết lí mang tầm vũ trụ. Bao câu hỏi cứ vương vấn trong tâm hồn em, làm cho em trăn trở, thao thức không nguôi:

Sóng bắt đầu từ gió 
Gió bắt đầu từ đâu ?
Em cũng không biết nữa 
Khi nào ta yêu nhau.

Giữa đại dương mênh mông ấy, nơi nào là nơi bắt đầu của sóng ? Khó mà trả lời cho chính xác, sóng vẫn có thể nói rằng: Sóng bắt đầu từ gió. Có gió mới có sóng, tất nhiên là thế. Vậy Gió bắt đầu từ đâu ? Câu trả lời không phải dễ bởi nó cũng bí ẩn, kì lạ như câu hỏi tình yêu bắt đầu từ đâu vậy.

Sự giải thích của Xuân Quỳnh cho thấy một quy luật phổ biến trong tình yêu đó là trực cảm đến trước lí trí. Xuân Quỳnh đã dùng liên tiếp hai câu hỏi tu từ: Từ nơi nào sóng lên ? Gió bắt đầu từ đâu ? vừa để nói lên cái trăn trở, băn khoăn, vừa khẳng định niềm đam mê không gì sánh được của tình yêu. Cũng như sóng, như gió, tình yêu là sức mạnh tự nhiên, mang vẻ đẹp tự nhiên.

Khát vọng tình yêu thường gắn liền với nỗi nhớ. Sóng từ sông tìm ra bể, sóng nhớ bờ dù ở dưới lòng sâu hay trên mặt nước, bất kể ngày hay đêm :

Con sóng dưới lòng sâu 
Con sóng trên mặt nước 
Ôi con sóng nhớ bờ 
Ngày đêm không ngủ được 
Lòng em nhớ đến anh.
Cả trong mơ còn thức.

Xuân Quỳnh không ngại nói thẳng ra nỗi nhớ người yêu đau đáu của mình. Yêu và nhớ là hai mặt của tình yêu. Yêu say đắm thì nhớ thiết tha. Nhà thơ vẫn mượn chuyện sóng bể nói chuyện tình. Chỉ có sóng ở đại dương mênh mông mới có thể sánh được với nỗi nhớ. Con sóng dưới lòng sâu, Con sóng trên mặt nước là những cung bậc khác nhau của nỗi em nhớ anh. Sóng trên mặt nước dù có lớn cũng còn có thể lựa chiều mà vượt, chứ con sóng dưới lòng sâu âm thầm khó nhận thấy, mới thật sự dữ dội và khôn lường. Nhưng dù trên mật nước hay dưới lòng sâu thì sóng đều đến bờ. Bờ là nơi đến của sóng để sóng ve vuốt, vỗ về, là cái đích để sóng đi đâu về đâu cũng nhớ :

Ôi con sóng nhớ bờ, 
Ngày đêm không ngủ được.

Nỗi nhớ có lúc biểu hiện trên bề mặt và cũng có lúc ẩn chứa tận dưới lòng sâu. Xa anh, em nhớ, nhưng đó mới là nỗi nhớ trên bề mặt. Còn hờn anh, giận anh em nhớ mới là nỗi nhớ dưới lòng sâu. Nó xoáy cuộn, da diết, khắc khoải, thổn thức đến trào nước mắt. Thức mà nhớ, là chuyện thường tình. Còn em nhớ anh. đến mức : Cả trong mơ còn thức thì quả là nỗi nhớ đã lên tới đỉnh điểm. Thức trong mơ – một nghịch lí đặc sắc. Quả là nỗi nhớ đã ăn sâu vào tiềm thức, không bao giờ nguôi ngoai.

Đoạn thơ này đặc biệt chỉ có hai câu, khác với những khổ bốn câu trước và sau nó. Ở trên, nhân vật trữ tình còn nhờ lời sóng để bày tỏ lòng mình thì đến đây đã trực tiếp cất lên tiếng nói tha thiết, chân tình.

Nỗi nhớ còn được gắn liền với khái niệm thời gian vô tận và không gian vô biên. Với thời gian, nỗi nhớ không phân biệt ngày đêm. Với không gian, nó chẳng có nhiều phương hướng. Không gian có bốn phương Đông, Tây, Nam, Bắc chứ tình yêu của em chỉ có một phương, đó là anh. Chỉ riêng anh là khiến em luôn nghĩ tới và hướng về :

Dẫu xuôi về phương bắc 
Dẫu ngược về phương nam 
Nơi nào em cũng nghĩ 
Hướng về anh – một phương

Nếu tình yêu là một quy luật của tự nhiên thì của tình yêu: Nơi nào em cũng nghĩ, Hướng về anh – một phương, dị mà sâu sắc và xúc động. Những người đang yêu bao giờ nhau. Họ là mặt trời suốt đời soi sáng và sưởi ấm cho nhau.

Tình yêu dù trong sáng, mãnh liệt tới đâu chỉ với đời thường, mà đời thường lại vốn nhiều dâu bể. những người đang yêu còn phải có đủ ý chí và giông bão của cuộc đời với niềm tin son sắt.

Vậy thì những người đang yêu hãy nhìn vào con sóng :

Ở ngoài kia đại dương 
Trăm ngàn con sóng đó,
Con nào chẳng tới bờ,
Dù muôn vời cách trở

Dù gió xô bão giạt tới phương nào đi nữa thì cuối với bờ. Em cũng vậy, cho dù gian nan, cách trở đến đâu, lòng em, tình em cũng vẫn hướng về anh. Niềm tin và nghị lực em tìm thấy ở thiên nhiên và ở chính mình. Khi đã thực lòng yêu, Dù muôn vời cách trở, chúng mình vẫn vượt qua hết để đến với nhau. Em tự động viên mình và cũng là động viên anh để chúng ta có thêm nghị lực trên con đường đến vớỉ hạnh phúc đích thực.

Nếu ở những khổ thơ trên, hai hình tượng sóng và em đan cài, quấn quýt vào nhau như hình với bóng, bổ sung cho nhau nhằm đặc tả một tình yêu đẹp đẽ, nồng nàn, thủy chung thì đến đoạn này, dường như những con sóng lặng dần đi, nhường chỗ cho những suy tư xa rộng về cuộc đời, năm tháng, về các quy luật vĩnh cửu của tự nhiên :

Cuộc đời tuy dài thế 
Năm tháng vẫn đi qua 
Như biển kia dẫu rộng 
Mây vẫn bay về xa.

Tình yêu đẹp đẽ là thế, thiêng liêng là thế nhưng thật mong manh, khó nắm bắt, khó giữ gìn. Một linh cảm lo lắng thấp thoáng mơ hồ về lòng người có thể đổi thay, tình yêu có thể vơi cạn, phai nhạt theo dòng chảy vô tận của thời gian.

Băn khoăn, lo lắng nhưng vẫn không vơi tin tưởng. Mọi chuyện rồi sẽ qua đi : cuộc đời, năm tháng… và mây kia cũng cứ bay mãi vào cõi xa xăm, vô định. Cuối cùng : Chì còn em và anh, cùng tình yêu ở lại.

Ở khổ thơ cuối, khát vọng tình yêu của nhà thơ thật mãnh liệt. Nhà thơ ao ước tình yêu vượt khỏi cái hữu hạn của đời người để tồn tại vĩnh viễn, bất diệt như những con sóng vô hồi vượt thời gian vô hạn:

Làm sao được tan ra 
Thành trăm con sóng nhỏ 
Giữa biển lớn tình yêu 
Để ngàn năm còn vỗ.

Sự phát triển, vươn xa của cảm xúc và ý tưởng ở đoạn kết được thể hiện thật rõ ràng. Chủ thể trữ tình đứng trước muôn trùng sóng bể mà nghĩ vể đôi lứa (anh em), nghĩ về tình yêu (biển lớn). Tình yêu đã bùng cháy thành ngọn lửa khát vọng nhưng vẫn Khiêm nhường, kín đáo. Em ao ước được hóa thân Thành trăm con sóng nhỏ để được hòa nhập vào Giữa biển lớn tình yêu, nghĩa là ước muốn đạt được tình yêu vĩnh hằng. Nhà thơ muốn biến cái hữu hạn của đời người thành cái vô hạn của thiên nhiên và hòa tan tình yêu vào thiên nhiên vĩnh cửu để ngàn năm sau, những con sóng đại dương vẫn cất cao tiếng hát ca ngợi tình yêu. Đó cũng là khát vọng cháy bỏng của con người từ trước tới nay.

Trong bài thơ, hình tượng sóng được khắc họa toàn vẹn qua mạch liên kết giữa các khổ thơ với những khám phá liên tục về sóng, ở lớp nghĩa hiển ngôn, hình tượng sóng được diễn tả chân thực, sinh động. Sóng như có tâm hồn, có tính cách, tâm trạng. Ở lớp nghĩa biểu tượng, sóng gợi đến sự phong phú trong tâm hồn người con gái đáng yêu: vừa đắm say vừa tỉnh táo, vừa nồng nhiệt vừa dè dặt, vừa tin tưởng vừa hoài nghi,… Tất cả làm thành trạng thái bất an, thao thức của cái tôi trữ tình đang trên đường tìm kiếm bản thể để trả lời câu hỏi: Thế nào là hạnh phúc ? Hình tượng sóng đôi này tạo thành chiều sâu nhận thức và nét độc đáo cho bài thơ: mọi tính chất của sóng đều được quy chiếu đối sánh với sự xao xuyến của trái tim người con gái đang yêu, hướng tới việc cắt nghĩa bản chất tình yêu.

Những xúc cảm trong tình yêu thường mang tính khái quát nhưng mỗi nhà thơ lại có cách thể hiện riêng. Cái riêng của Xuân Quỳnh ở bài Sóng trước hết thể hiện ở sự giàu trực cảm và ưa bộc bạch, không chỉ khẳng định nhu cầu gắn bó dài lâu mà còn bộc lộ cả sự lo âu trước cái hữu hạn của đời người. Nhà thơ khẳng định tình yêu đích thực phải là tình yêu có những đặc điểm và phẩm chất như hồn nhiên, nồng nàn, say đắm, bền vững, duy nhất, thủy chung,… có khả năng nâng cao tâm hồn và nhân cách con người. Nhờ vậy Xuân Quỳnh vẫn giữ được những nét đẹp truyền thống nồng nàn mà ý nhị, sôi nổi mà đằm thắm cho nhân vật trữ tình trong bài thơ.

Phân tích hình tượng Sóng trong bài thơ cùng tên của Xuân Quỳnh – Bài làm 2

Xuân Quỳnh là một gương mặt tiêu biểu trong lớp các nhà thơ thời chống Mỹ và cũng là gương mặt tiêu biểu trong các nhà thơ nữ của văn học Việt Nam hiện đại. Xuân Quỳnh là nhà thơ nữ viết nhiều và viết hay về phụ nữ.

Sóng là bài thơ tiêu biểu cho tâm hồn, giọng thơ Xuân Quỳnh. Bài thơ này được viết năm 1967 và được in trong tập thơ Hoa dọc chiến hào (1968). Bài thơ được viết trong thời điểm gay go ác liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Vậy mà bài Sóng của Xuân Quỳnh ta không hề thấy tiếng bom gầm đạn réo mà chỉ thấy tiếng đập bồi hồi rạo rực của trái tim trong tình yêu. Bản lĩnh con người Việt Nam, vẻ đẹp con người Việt Nam được thể hiện ngay trong những giờ phút căng thẳng nóng bỏng nhất. Bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh như đóa hoa tình yêu vẫn nở dọc chiến hào trong những năm đánh Mỹ.

Trong thơ ca đã có nhiều tác giả mượn hình tượng sóng để nói về tình yêu. Với bài thơ Sóng Xuân Quỳnh đã đi vào một đề tài muôn thuở đề tài tình yêu, đã sử dụng một hình tượng quen thuộc – hình tượng sóng nhưng thi sĩ vẫn có những sáng tạo riêng độc đáo. Lần đầu tiên người phụ nữ mạnh dạn chủ động nói lên khát vọng tình yêu chân thành và cháy bỏng. Sóng chính là trái tim “dữ dội và dịu êm” của Xuân Quỳnh. Cùng qua hình tượng sóng người đọc thấy được tâm hồn người phụ nữ Việt Nam nói chung.

Hình tượng sóng là hình tượng trung tâm xuyên suốt bài thơ.

Sóng là hình tượng mang ý nghĩa ẩn dụ gắn với hình tượng sóng là “em”. Sóng là sự hóa thân của “em” và ngược lại em tìm thấy sự thể hiện của mình qua sóng. Từ sóng đến “em” tác phẩm đã tạo được ra hai hình tượng song hành xoắn xuýt đi suốt chiều dài bài thơ.

Trước hết hình tượng sóng được gợi lên từ nhịp điệu, nhạc điệu của câu thơ, bài thơ. Bài thơ được viết bằng những câu thơ 5 chữ mỗi khổ 4 câu nhịp điệu những câu thơ 5 chữ đều đặn như gợi lên những bước sóng tiếp nối nhau.

Thêm vào đó là sự chuyển đổi thành điệu bằng trắc. Câu trên kết thúc là vần bằng nối tiếp với câu dưới là vần trắc:

Dữ dội và dịu êm 
Ồn ào và lặng lẽ 
Sóng không hiểu nổi mình 
Sóng tìm ra tận bể

Nhịp điệu câu thơ tạo âm hưởng lên bổng xuống trầm khi thanh khi giáng gợi lên âm điệu của sóng lúc ồn ào lúc lặng lẽ. Nhịp điêu câu thơ còn có tác dụng tạo hình những con sóng nhấp nhô liên tiếp. Cặp thơ trên vừa lướt qua thì cặp thơ sau lại xuất hiện như con sóng này vừa chìm xuống thì con sóng khác lại ào ạt xô lên.

Tác giả đã khéo léo đưa nhịp điệu của sóng biển thành nhịp điệu của sóng thơ. Sóng thơ lại diễn tả sóng lòng. Con sóng tâm trạng trào dâng thành sóng chữ, sóng chữ lại gợi lên nhịp điệu của sóng biển cứ như vậy những con sóng gối lên nhau vỗ suốt bài thơ.

Trước khi ta cảm nhận được hình ảnh của sóng thì ta đã bị chinh phục bởi nhịp điệu, nhạc điệu của bài thơ.

Sóng là sự thể hiện những trạng thái của cảm xúc tâm trạng. Mỗi biểu hiện tâm trạng tìm thấy những biểu hiện ở sóng.

Trước hết đó là tâm trạng khát khao một lý tưởng thủy chung trong sáng của người phụ nữ.

Mở đầu bài thơ sóng được miêu tả ở trạng thái ngược đối cực nhưng vẫn gợi lên sự dịu dàng đằm thắm: “Dữ dội/dịu êm”, “ồn ào/lặng lẽ”. Những trạng thái đối cực của sóng đã diễn tả rất đúng tâm tình tính khí của người phụ nữ trong tình yêu. Người phụ nữ sống trong tâm trạng trái ngược ấy vì họ khao khát vượt ra ngoài những giới hạn chật chội cái tầm thường để đến với những chân trời rộng mở “Sóng không hiểu nổi mình, Sóng tìm ra tận bể. Hành trình từ sông ra bể của sóng chính là sự đoạn tuyệt cái giới hạn chật chội để tìm tới khoảng chân trời bao la vô tận với những chân trời rộng mở của mơ ước khát vọng. Nhà thơ không viết “Dịu êm và dữ dội, Lặng lẽ và ồn ào” bởi vì viết như thế sẽ không làm toát lên được vẻ đẹp dịu dàng đáng yêu của người phụ nữ. Cách viết “Dữ dội và dịu êm, Ồn ào và lặng lẽ” đã nói lên được bản chất của người phụ nữ, bản chất của tình yêu. Tình yêu có khi dữ dội nhưng nó luôn tìm đến sự dịu êm, tình yêu cùng có lúc ồn ào nhưng nó luôn hướng tới sự lặng lẽ có chiều sâu. Bản chất của người phụ nữ là đằm thắm yêu thương.

Tấm lòng thủy chung trong sáng được thể hiện qua nỗi nhớ, nỗi nhớ choán đầy không gian, thời gian. Nỗi nhớ trong không gian như con sóng dưới lòng sâu con sóng trên mặt nước lúc nào cũng nhớ tới bờ. Nỗi nhớ trong thời gian cả khi thức và khi ngủ có trong ý thức và cả trong tiềm thức:

Con sóng dưới lòng sâu 
Con sóng trên mặt nước 
Ôi con sóng nhớ bờ 
Ngày đêm không ngủ được

Khổ thơ có cặp hình ảnh sóng đôi rất đặc sắc: con sóng ngày đêm vỗ bờ cũng như lòng em nhớ đến anh bất kể đêm ngày “cả trong mơ còn tiềm thức”.

Nỗi nhớ trong tình yêu chung thủy là nồi nhớ đau đáu hướng về một phương duy nhất. Nhà thơ đã mượn hình tượng sóng để nói lên tâm trạng này. Con sóng dù xuôi về phương bắc dù ngược về phương nam dù qua muôn trùng cách trở thì con sóng nào cũng hướng tới bờ. Nỗi nhớ tấm lòng chung thủy của em cũng thế dù em ở nơi đâu thì lòng em cũng hướng tới anh. Anh chính là tiềm thức của lòng em.

Qua hình tượng sóng, người phụ nữ còn thể hiên sự chủ động trong tình yêu. Khát vọng sống hết mình cho tình yêu.

Sự chủ động tự ti của người phụ nữ trong tình yêu thể hiện qua hình tượng sóng là để nói về người con gái còn bờ cát đế nói về người con trai. Người phụ nữ giờ đây không còn là bến đợi con thuyền như trong ca dao xưa: Thuyền về có nhứ bến chăng Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền”. Người phụ nữ xưa thường ở vị thế bị động họ là tấm vải lụa đào phất phơ giữa chợ phụ thuộc người mua, họ là hạt mưa rào, hạt mưa sa mà may rủi phụ thuộc vào số phận:

Thân em như hạt mưa rào 
Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn hoa

Họ không chủ động trước tình yêu vì họ không làm chủ cuộc đời.

Trong bài Biển của Xuân Diệu hình tượng sóng là nói về người con trai và bờ cát để nói về người con gái:

Bờ lặng lẽ mơ màng 
Suốt ngàn năm bên sóng 
Anh xin làm sóng biếc 
Hôn mãi cát vàng em

Tình yêu trong bài thơ Biển là tình yêu của người con trai, là tình yêu nam tính nên dữ dội mạnh mẽ cuồng nhiệt, hình tượng sóng là nói lên sự nồng thắm ấy. Còn hình tượng sóng trong thơ Xuân Quỳnh là sự thể hiện chủ động tự tin. Người phụ nữ chủ động trong tình yêu vì họ làm chủ cuộc đời.
Tuy nhiên mạnh bạo chủ động mà vẫn đầy nữ tính, vẫn dịu dàng đằm thắm, vẫn chân thành hồn nhiên:

Sóng bắt đầu từ giỗ

Gió bắt đầu từ đâu

Em cũng khống biết nữa

Khi nào ta yêu nhau

Câu thơ như gợi cái bắt đầu nhẹ nhàng rất ý tứ rất nữ tính. Sự hồn nhiên đến như trẻ thơ mà sâu sắc như một triết gia. Xuân Quỳnh đã đề cập tới câu hỏi của muôn đời muôn người trong tình yêu. Có những câu hỏi thuộc quy luật tình cảm thì không dễ có lời giải đáp. Cái giây phút khởi đầu của tình yêu cũng thế ai dễ truy tìm nguyên nhân, ai dễ nhớ tình yêu bắt đầu như thế nào. Xuân Diệu cũng cố lần định cắt nghĩa tình yêu:

Làm sao cắt nghĩa được tình yêu 
Có khó gì đâu một buổi chiều 
Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt 
Bằng mây nhè nhẹ gió đìu hiu.

Thi sĩ tưởng như cắt nghĩa được tình yêu nhưng hóa ra tất cả đều mông lung mơ hồ như nắng nhạt, như làn mây, mong manh như gió hiu hiu. Chính vì làm sao cắt nghĩa được tình yêu mà tình yêu càng trở nên kỳ diệu huyền ảo. Có thể nói Xuân Quỳnh cũng như Xuân Diệu trước đó đã nói lên được một cách tinh tế tâm trạng của bao đôi lứa trong tình yêu.

Mạnh bạo, chủ động muốn sống hết mình cho tình yêu nhưng vẫn hướng tới niềm khao khát thủy chung duy nhất:

Ôi con sóng ngày xưa 
Và ngày sau cũng thế 
Nỗi khát vọng tình yêu 
Bồi hồi trong ngực trẻ

Niềm khao khát thủy chung từ ngày xưa đến ngày sau, câu thơ chạm tới cái muôn đời: Ngày xưa, ngày sau vẫn thế, vẫn tấm lòng thủy chung duy nhất.
Khát vọng của người phụ nữ trong tình yêu là khát vọng đạt tới sự vĩnh hằng. Người phụ nữ muốn vĩnh viễn hóa tình yêu của mình để nó sống mãi với thời gian.

Cuộc đời là hữu hạn, còn khát vọng hạnh phúc khát vọng tình yêu là vô hạn, nhận thức được điều này thơ Xuân Quỳnh thoáng chút âu lo:

Cuộc đời tuy dài thế 
Năm tháng vẫn đi qua 
Như biển kia dẫu rộng 
Mây vẫn bay về xa

Nhưng không phải âu lo để chìm trong tuyệt vọng. Nhận thức được nghịch cảnh éo le là khao khát vươn lên và Xuân Quỳnh đã hướng tới một giải pháp đầy tinh thần nhân bản.

Với Xuân Quỳnh bằng tình yêu con người có thể đạt tới sự vĩnh hằng. Cái để con người có thể tồn tại mãi bằng thời gian chính là tình yêu:

Làm sao được tan ra 
Thành trăm con sóng nhỏ 
Giữa biển lớn tình yêu 
Để ngàn năm còn vỗ

Khát vọng ở đây thật mãnh liệt: “tan ra” sự hóa thân tuyệt đối, “ngàn năm” khát vọng đật tới sự vĩnh hằng. Con người hóa thân trong tình yêu, tình yêu riêng hòa trong tình yêu chung, con người có thể đạt tới sự vĩnh hằng như con sóng nhỏ hòa vào biển lớn thì không bao giờ khô cạn mà ngàn năm sau còn vỗ.

Tình yêu mà Xuân Quỳnh nói tới là một tình yêu lớn nó không mang màu sắc vị kỷ. Câu thơ của Xuân Quỳnh gợi ta nhớ đến hai câu thơ của một nhà thơ Nga:

Một giọt nước hòa vào biển cả 
Mãi mãi là sức sống thanh xuân

Có thể nói với bài thơ Sóng Xuân Quỳnh đã đề cập tới một chân lý muôn đời, một chân lý mà nhiều người cùng từng nói tới: không có gì vĩnh viễn nếu thiếu tình yêu.

Qua hình tượng sóng người đọc không chỉ thấy những trạng thái cảm xúc mà còn thấy vẻ đẹp tâm hồn trong tình yêu. Đó là vẻ đẹp có sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố truyền thống và yếu tố thời đại, giữa dân tộc và hiện đại.

Lần đầu tiên trong thơ ca hiện đại ta thấy người phụ nữ mạnh bạo nói lên những khát vọng mãnh liệt và chân thành của một trái tim trong tình yêu. Họ chủ động tự tin trong tình yêu, đây không chỉ là nét mới trong thơ mà còn là nét mới trong đời. Họ khao khát được sống hết mình cho tình yêu. Với Xuân Quỳnh tình yêu đâu chỉ là hưởng thụ mà hạnh phúc còn là sự dâng hiến. Sự hi sinh, sự dâng hiến trong tình yêu làm nên vẻ đẹp thánh thiện của người phụ nữ. Biết hi sinh vì người khác, biết hóa thân cho một tình yêu cao đẹp. Người phụ nữ không chỉ khao khát mà họ còn thật sự đạt tới sự vĩnh hằng. Đó là nét mới hiện đại ở người phụ nữ. Tuy nhiên hiện đại mà vẫn dân tộc, người phụ nữ đang yêu trong thơ Xuân Quỳnh mang một vẻ đẹp truyền thống như bao người phụ nữ khác. Họ chân thành đằm thắm trong tình yêu, họ hướng tới sự thủy chung trong sáng, họ khao khát hạnh phúc đời thường bình dị. Trong bài thơ Tự hát Xuân Quỳnh không muốn trái tim mình hóa thành vàng với những người coi thường của cải thường khi cần có thể bán đi ngay. Xuân Quỳnh cũng không muốn trái tim mình thành mặt trời vì mặt trời sẽ tắt khi bóng chiều đổ xuống sẽ còn mình anh với đêm dài thăm thẳm. Xuân Quỳnh khao khát được sống trọn vẹn với trái tim con người, với trái tim người phụ nữ.

Em trở về đúng nghĩa trái tim em 
Là máu thịt đời thường ai chẳng có 
Cũng ngừng đập khi cuộc đời không còn nữa 
Nhưng biết yêu anh cả khi chết đi rồi
Đó là vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam.

“Sóng” là bài thơ thật sự tiêu biểu cho hồn thơ, giọng thơ Xuân Quỳnh, Sóng làm toát lên vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ Việt Nam, một vẻ đẹp bình thản giàu tình yêu thương giữa giông bão của cuộc đời và giông bão của đất nước, cần nhắc lại giữa đạn bom ác liệt giữa đấu tranh hủy diệt thì bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh giàu sức sống như đóa hoa tình yêu vẫn nở dọc chiến hào những năm đánh Mỹ.

Sóng của Xuân Quỳnh chắc sẽ còn dào dạt mãi trong tâm hồn những người biết sống cho tình yêu và nhất là biết sống cho một tình yêu lớn.

Phân tích hình tượng Sóng trong bài thơ cùng tên của Xuân Quỳnh – Bài làm 3

Được in trong tập “Hoa dọc chiến hào”, xuất bản năm 1968 bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh trở thành một hiện tượng tiêu biểu trong đó tình cảm của người phụ nữ được cất giấu trong đó. Nổi tiếng là nhà thơ của tình yêu , Xuân Quỳnh không ngần ngại đem tài năng của mình đóng góp cho thi ca việt Nam. Đặc biệt, kho bài thơ Sóng ra đời, nó không chỉ giúp bày tỏ về tâm trạng, tình yêu mãnh liệt của người con gái khi yêu mà còn là khát vọng mãnh liệt của họ .Bằng nhạc điệu, bài thơ là âm điệu của một cõi lòng bị sóng khuấy động, đang rung lên đồng điệu đồng nhịp với sóng biển.

Bài thơ chính là hàng ngàn những con sóng nối tiếp , những con sóng tình dâng lên mạnh mẽ nhưng lại có lúc cũng êm đềm và sâu thẳm. Sóng mềm mại hiền hòa nhưng cũng ồ ạt mạnh mẽ , con sóng đó là con sóng cảu thiên nhiên, nhưng khi đưa vào tình yêu con sóng đó là một hình ảnh ẩn dụ. Sắc điệu trữ tình của bài thơ “ Sóng”được gợi lên từ hình tượng sóng. Hình tượng này đã khơi gợi một hồn thơ phong phú, hồn nhiên, sôi nổi và thông qua đó, Xuân Quỳnh đã có một cách nói rất hay để diễn tả tâm trạng của người con gái khi đang yêu hay đang mong chờ tình yêu. Trạng thái của con  sóng cũng là tâm trạng khi yêu, là khát vọng to lớn, mạnh mẽ về một tình yêu chân thành. Hành trình của sóng từ sông ra đại dương, nó cũng dâng trào và cuồn cuộn như chính tình cảm của những cô gái đang yêu cũng nồng nàn với những nỗi nhớ, nhưng cũng có lúc nỗi nhớ nỗi khát khao ấy lại biến thành một con sóng tình, cuộn xô trong lòng họ.

Con sóng trong bài thơ cùng tên của Xuân Quỳnh mang hai nghĩa, một là  con sóng thật ngoài biển cả, hai là hình ảnh tượng trưng cho nỗi khát khao hạnh phúc, khát vọng tình yêu của người phụ nữ trong bài. Đó là hình tượng em trong bài thơ.Có thể nói, đây là một trong những hình tượng độc đáo trong thơ văn.

 Âm điệu của bài thơ đã tạo nên nét đặc sắc cho toàn bài thơ, thể thơ năm chữ của bài thơ rất phù hợp với nhịp điệu tâm trạng của người con gái đang yêu. Bài thơ” sóng” của Xuân Quỳnh  gồm mười khổ, chỉ có một khổ hai câu, các khổ còn lại: mỗi khổ bốn câu. Chính đặc điểm này đã tạo nên sự nhịp nhàng cho âm điệu, nó vừa mô phỏng được nhịp điệu của sóng biển vừa mô phỏng nhịp điệu của tâm hồn.

 Những từ ngữ mà tác giả đã vẽ ratrong bài thơ thật gợi tình, và cũng thật giản dị chân thành . không chỉ những miêu tả các chuyển động của con sóng mà còn là những hình ảnh đẹ đẽ những cảm xúc lên xuống dạt dào của tình yêu, đó là những đối sánh liên tiếp phân thành hai cực: dữ dội – dịu êm, ồn ào – lặng lẽ, sông – bể, ngày xưa – ngày nay; lòng sâu – mặt nước, ngày – đêm, xuôi – ngược, phương Bắc – phương Nam, đại dương – bờ, dài – rộng, sóng nhỏ – biển lớn. Sóng chính là là biểu tượng của hình ảnh người con gái, đam mê và khao khát tình yêu của sự sống mãnh liệt, của  một tình yêu vĩnh cửu.

  Sự kết hợp ngẫu nhiên của hình ảnh sóng ngoài đời thường với tình cảm của người con gái trong khi yêu vừa tạo nên một sự lạ lẫm nhưng cũng tạo nên một sự ăn ý. Đó là do sự trùng hợp đến lạ lùng giữa những trạng thái tâm hồn với những đặc tính của sóng; sự tương đồng giữa nhịp điệu của tự nhiên, của đời sống với nhịp điệu của tình cảm, của thế giới khát khao con người. Con sóng “dữ dội và dịu êm”, “ồn ào và lặng lẽ” được dùng để thể hiện tâm tư tình cảm của người phụ nữ đang yêu. Tình yêu không bao giờ có một câu trả lười để làm sáng tỏ mọi thứ, nhưng tình yêu đó cũng dạt dào cũng tìm tới bến bờ như những con sóng. Sóng tìm ra tận bể, vượt những giới hạn chật chội, con sóng mới thực sự tìm thấy mình

 Và tình yêu và khát vọng tình yêu cũng vậy cũng chẳng khác gì với sóng, mãi mãi tồn tại, mãi mãi là chuyện của muôn đời: “Ôi con sóng ngày xưa, Và ngày sau vẫn thế, Nỗi khát vọng tình yêu, Bồi hồi trong ngực trẻ”.

 Sóng là hiển hiện  tượng trưng cho nỗi nhớ. Con Sóng nhớ bờ cũng giống như nỗi nhớ anh nỗi mong ngóng anh không bao giờ chấm dứt. Một nỗi nhớ chiếm kín cả không gian, choán đầy tâm hồn: “Lòng em nhớ đến anh. Cả trong mơ còn thức”. Sóng còn là tượng trưng của lòng chung thủy: “Con nào chẳng tới bờ, vượt bao nhiêu ngăn cản cách trở con sóng “em” vẫn tìm tới được với bến bờ yêu thương.

 Không những vậy con sóng, hình tượng trung tâm của bài thơ đã thể hiện nỗi khát khao, niềm đam mê tình yêu, cái vĩnh hằng, vô biên, lòng chung thủy đối với tình yêu cùng niềm mong muốn sông chân thật, hết mình trọn vẹn vì tình yêu: Làm sao được tan ra, Thành trăm con sóng nhỏ, Giữa biển lớn tình yêu, Để ngàn năm còn vỗ”.. Sự thủy chung son sắt của người con gái , khát vọng được sống hết mình trong một tình yêu đẹp, sắt son thuỷ chung. Con sóng đó cuối cùng lại nói hộ tác giả nỗi khát khao được sống trọn ven trong tình yêu mãi mãi không cách rời. Sóng muốn hòa mình vào biển lớn cũng giống như em muốn hòa vào anh để thành một. Tình yêu lứa đôi đẹp đẽ, nồng nàn như trăm ngàn con sóng nhỏ giữa đại dương mênh mông, muốn được hoà nhịp vào biển lớn

 Sóng trong bài thơ không chỉ là sóng theo nghĩa đen, mà còn là sự vận động của tâm hồn con người.

Qua hình tượng sóng cùng với những hình ảnh đặc trưng của nó, hình tượng “sóng” Xuân Quỳnh cho ta thấy rõ vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu.Người phụ nữ luôn muốn sống với tình yêu chân thành, thắm thiết, người phụ nữ muốn sống hết mình, sống trọn vẹn trong tình yêu đẹp. Tình yêu ấy thật nồng nàn, cuộn trào.

Là nhà thơ của tình yêu  Xuân Quỳnh luôn tự bộc lộ khát vọng, những say đắm rạo rực, những suy tư day đứt, trăn trở của lòng mình trong tình yêu. Nhũng câu thơ giản dị nhưng cũng chứa đựng nhiều điều bí ẩn khơi gợi cảm hứng tìm hiểu của độc giả. Sóng quả là một hình ảnh độc đáo và đầy sáng tạo trong bài thơ không những là hình ảnh của sự chuyển động của những con sóng đời thường mà còn là con sóng của tình yêu.

Danh mục: Văn họcTừ khóa: Cảm nhận con đường con người hiện đại nguyễn du niềm tin phân tích Phân tích hình tượng sóng suy nghĩ thời gian tự học tự tin Tuổi trẻ ước muốn văn học vườn hoa Xuân Quỳnh

Bài viết cùng chủ đề:

• 
  

  Suy nghĩ về câu tục ngữ: Ăn quả nhớ kẻ trồng cây

• 
  

  Suy nghĩ về quan điểm: Có ba điều làm hỏng một con người: rượu, tính kiêu ngạo và sự giận dữ

• 
  

  Tôi đã khóc vì không có giày để đi cho đến khi tôi nhìn thấy một người không có chân để đi giày

• 
  

  Đừng cố gắng trở thành người nổi tiếng mà trước hết hãy là người có ích