Trung du và miền núi Bắc Bộ: Tình hình kinh tế, Đặc điểm dân cư xã hội

• Vị trí địa lý và giới hạn lãnh thổ của trung du và miền núi Bắc Bộ
• Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của trung du và miền núi Bắc Bộ
  • Điều kiện tự nhiên
  • Tài nguyên thiên nhiên
  • Một số khó khăn của khu vực trung du và miền núi Bắc Bộ
• Tình hình phát triển kinh tế của trung du và miền núi Bắc Bộ
  • Nông nghiệp
  • Chăn nuôi
  • Dịch vụ
  • Công nghiệp
• Đặc điểm dân cư, xã hội của trung du và miền núi Bắc Bộ
  • Thuận lợi
  • Khó khăn

Vị trí địa lý và giới hạn lãnh thổ của trung du và miền núi Bắc Bộ

Trung du và miền núi Bắc Bộ là vùng lãnh thổ phía Bắc đất nước, nằm sát chí tuyến Bắc. Phía Bắc giáp Trung Quốc, phía Tây giáp Thượng Lào, phía Đông giáp Đồng bằng sông Hồng và biển, phía Nam giáp Bắc Trung Bộ.

Đây là vùng có diện tích lớn nhất nước ta (trên 101.000 km2 – chiếm khoảng 30,7% diện tích cả nước). Trung du và miền núi Bắc Bộ gồm các tỉnh:

• Phần Tây Bắc: Điện Biên, Lai Châu, Sơn La, Hòa Bình.
• Phần Đông Bắc: Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Hà Giang, Tuyên Quang, Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Bắc Giang và Quảng Ninh.

Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của trung du và miền núi Bắc Bộ

Điều kiện tự nhiên

Địa hình vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ có ảnh hưởng lớn đến khí hậu: Đây là vùng đặc trưng bằng địa hình núi cao và chia cắt sâu ở phía Tây Bắc, phía Đông Bắc phần lớn là địa hình núi trung bình. Nơi đây phân hóa thành 2 tiểu vùng Đông Bắc và Tây Bắc với những đặc điểm riêng về điều kiện tự nhiên và thế mạnh kinh tế:

• Đông Bắc: có địa hình núi trung bình và núi thấp với nhiều dây núi hình cánh cung. Khí hậu nhiệt đới ẩm, mùa đông lạnh và có thế mạnh kinh tế là khai thác khoáng sản; trồng cây công nghiệp, dược liệu, rau quả ôn đới và cận nhiệt đới, du lịch sinh thái và kinh tế biển.
• Tây Bắc: có địa hình núi cao, hiểm trở. Khí hậu nhiệt đới ẩm có mùa đông ít lạnh hơn và có thế mạnh kinh tế là phát triển thủy điện (Hòa Bình, Sơn La, Thác Bà…), trồng rừng, cây công nghiệp lâu năm.

Trung du và miền núi Bắc Bộ chịu sự chi phối sâu sắc của độ cao địa hình:

• Miền núi Bắc Bộ: Có địa hình núi cao và chia cắt sâu ở phía Tây Bắc, còn phía Đông Bắc là địa hình núi trung bình. Đây là vùng đầu nguồn của hệ thống sống Hồng và sông Thái Bình.
• Trung du Bắc Bộ: là dải đất chuyển tiếp giữa miền núi Bắc Bộ và Đồng bằng sông Hồng, đặc trưng là địa hình đồi bát úp xen kẽ những cánh đồng thung lung bằng phẳng thuận lợi cho việc phát triển các vùng chuyên canh cây công nghiệp và xây dựng các khu công nghiệp, khu đô thị.

Tài nguyên thiên nhiên

Tài nguyên khoáng sản của trung du và miền núi Bắc Bộ tập trung nhiều ở phía Đông Bắc: than, sắt, chì, đồng, kẽm, apatit…

• Tài nguyên biển: gồm một vùng biển giàu tiềm năng nằm trong vịnh Bắc Bộ.
• Tài nguyên du lịch: khá phong phú về du lịch tự nhiên lẫn du lịch nhân văn.
• Tài nguyên rừng: có cả ở Đông Bắc và Tây Bắc, nhưng hiện nay đang bị cạn kiệt nhiều do chặt phá bừa bãi.

Một số khó khăn của khu vực trung du và miền núi Bắc Bộ

• Địa hình hiểm trở, chia cắt nhất là ở phía Tây Bắc, giao thông đi lại khó khăn.
• Khí hậu thất thường: mưa bão, rét đậm, lũ quét… ảnh hưởng đến giao thông vận tải, sản xuất với đời sống.
• Tài nguyên rừng ngày càng cạn kiệt do bị tàn phá quá mức dẫn đến xói mòn, sạt lở đất, lũ quét, môi trường bị hủy hoại nghiêm trọng.
• Phần lớn khoáng sản có trữ lượng nhỏ, phân bố rải rác, khó khai thác.

Tình hình phát triển kinh tế của trung du và miền núi Bắc Bộ

Tình hình phát triển kinh tế của Trung du và miền núi Bắc Bộ rất phát triển, cụ thể như sau:

Nông nghiệp

• Trồng được nhiều loại cây: hồi, quế, cà phê, cây ăn quả…
• Lúa và ngô là các cây lương thực chính.
• Có nhiều sản phẩm nổi tiếng như: chè, Mộc Châu, chè Tân Cương…

Chăn nuôi

• Nuôi trâu, bò, lợn, tôm, cá ở vùng nước lợ, nước mặn ven biển.
• Gặp nhiều khó khăn do thiếu quy hoạch, chưa chủ động thị trường.

Dịch vụ

• Các hoạt động dịch vụ ngày càng phát triển hợp tác nước ta với nước ngoài.
• Hoạt động du lịch là thế mạnh kinh tế của vùng.
• Nhiều địa điểm du lịch nổi tiếng, khu sinh thái, khu nghỉ dưỡng hấp dẫn.

Công nghiệp

• Thế mạnh chủ yếu là khai thác khoáng sản và thủy điện (Hòa Bình, Thác Bà, Sơn La…)
• Có gần đủ các ngành công nghiệp.
• Sử dụng nguyên liệu dồi dào tại chỗ.
• Nhiều tỉnh xây dựng các xí nghiệp, công nghiệp nhẹ, chế biến thực phẩm, sản xuất xi măng, thủ công mỹ nghệ.

Đặc điểm dân cư, xã hội của trung du và miền núi Bắc Bộ

• Trung du và miền núi Bắc Bộ là địa bàn cư trú của các dân tộc ít người như: Tày, Mường, Nùng, Mông, Dao, Thái… Mật độ dân số ở miền núi vào khoảng 50 – 100 người/km2, có sự hạn chế về thị trường tại chỗ và về lao động, nhất là lao động lành nghề, đời sống còn nhiều khó khăn nhưng đang được cải thiện.
• Người Kinh cư trú ở hầu hết các địa phương.
• Trình độ dân cư, xã hội có sự chênh lệch giữa Đông Bắc và Tây Bắc.
• Đời sống đồng bào các dân tộc bước đầu được cải thiện nhờ công cuộc đổi mới.

Thuận lợi

• Đồng bào dân tộc có kinh nghiệm sản xuất (canh tác trên đất dốc, trồng cây công nghiệp, dược liệu, rau quả cận nhiệt và ôn đới…).
• Đa dạng về văn hóa.

Khó khăn

• Trình độ văn hóa, kỹ thuật của người lao động còn hạn chế.
• Đời sống người dân còn nhiều khó khăn.

Qua những chia sẻ của Aiti-aptech.edu.vn ở trên, hy vọng các bạn đã hiểu rõ hơn về vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ. Chúc các bạn có những trải nghiệm thú vị và có những kiến thức mới về địa lý Việt Nam!

Tác giả: Việt Phương

Danh mục: Địa lý